BÀI 25: VI KHUẨN- KHOA HỌC TỰ NHIÊN 6- CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

 

1.ĐẶC ĐIỂM CỦA VI KHUẨN

*Tìm hiểu đặc điểm hình dạng và cấu tạo của vi khuẩn

1.Quan sát hình 25.1, em có nhận xét gì về hình dạng của các loại vi khuẩn. Lấy ví dụ.

Vi khuẩn có nhiều hình dạng khác nhau: hình que (trực khuẩn lị, trực khuẩn đường ruột), hình cầu (tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn) và hình xoắn (xoắn khuẩn); một số vi khuẩn có hình dấu phẩy (phẩy khuẩn tả).

2.Tìm hiểu thông tin về sự phân bố của vi khuẩn trong tự nhiên. Em có nhận xét gì về môi trường sống của vi khuẩn? Lấy ví dụ.

Vi khuẩn có mặt ở khắp mọi nơi như: trong thức ăn ôi thiu, quần áo bẩn, vật dụng trong gia đình, trên cơ thể người, …

Vi khuẩn trong tự nhiên phân bố ở các môi trường khác nhau như: đất, nước, không khí, trên cơ thể sinh vật, trong lòng đất, …

3.Quan sát hình 25.2, em hãy xác định các thành phần cấu tạo vi khuẩn bằng cách chú thích các phần được đánh dấu từ (1) è (4).

(1)Màng tế bào

(2)Chất tế bào

(3)Vùng nhân

(4)Thành tế bào

Luyện tập

* Đặc điểm cấu tạo của virus và vi khuẩn khác nhau như thế nào?

-Virus chưa có cấu tạo tế bào

-Vi khuẩn có cấu tạo tế bào nhân sơ.

2.VAI TRÒ CỦA KHUẨN

* Tìm hiểu lợi ích của vi khuẩn trong tự nhiên và đời sống con người

4.Quan sát hình 25.3, em hãy nêu vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên.

Trong tự nhiên, vi khuẩn tham gia vào quá trình phân huỷ xác sinh vật chết, là một mắt xích trong chu trình tuần hoàn vật chất của tự nhiên.

5.Nêu vai trò của vi khuẩn trong quá trình chế biến các sản phẩm ở hình 25.4. Kể tên một vài ứng dụng của vi khuẩn trong thực tiễn.

−Vi khuẩn lên men một số thực phẩm như: rau, củ, quả, thịt, cá, …

−Ứng dụng vi khuẩn trong thực tiễn: chế biến thức ăn, làm sữa chua, …

Luyện tập

* Hãy đề xuất một số phương pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình.

– Trong gia đình, để bảo quản tốt thức ăn, chúng ta có thể sử dụng một số phương pháp như: lên men (phương pháp muối chua), sấy khô (đặc biệt với các loại hoa quả), bảo quản trong tủ lạnh (thức ăn nên để trong hộp có nắp kín hoặc đóng gói kín, khi bảo quản phải lưu ý thời gian bảo quản tối đa cho mỗi loại thực phẩm.

-Rau, củ, quả hạn chế bảo quản trong ngăn đá vì sẽ làm phá vỡ màng tế bào, khi đưa ra ngoài dễ bị dập).

* Tìm hiểu một số bệnh do vi khuẩn và các biện pháp phòng chống

6.Quan sát hình 25.5, 25.6 và hoàn thành bảng theo mẫu sau:

Tên bệnh	Tác nhân gây	Biểu hiện bệnh
Bệnh tiêu chảy	Trực khuẩn đường ruột	Buồn nôn, nôn, đau bụng, đau đầu, tiêu chảy.
Bệnh lao phổi	Vi khuẩn lao	Ho ra máu, sốt, tức ngực, mệt mỏi, sút cân.

 

7.Theo em bệnh do vi khuẩn gây ra có thể lây truyền theo con đường nào? Hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra.

Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống là chủ yếu.

Chúng có thể lây nhiễm thông qua việc sử dụng thức ăn, nước uống không đảm bảo vệ sinh; qua tiếp xúc trực tiếp với nguồn gây bệnh; qua đường không khí (hô hấp); …

Một số biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra:

−Vệ sinh môi trường sạch sẽ, ăn uống hợp vệ sinh, ăn chín uống sôi;

−Chú ý đeo khẩu trang nơi công cộng hoặc khi đi vào nơi có cảnh báo vùng dịch, tránh tiếp xúc gần với người khác;

−Tăng cường bồi bổ cơ thể để tăng sức đề kháng;

−Sử dụng thuốc kháng sinh đúng bệnh, đúng cách để đạt hiệu quả;

−Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Luyện tập

* Từ các con đường lây truyền bệnh, em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy.

−Vệ sinh môi trường sạch sẽ, ăn uống hợp vệ sinh, ăn chín uống sôi;

−Sử dụng thuốc kháng sinh đúng bệnh, đúng cách để đạt hiệu quả;

−Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Vận dụng

* Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu trong đất không có vi khuẩn?

−Trong đất không có vi khuẩn thì xác sinh vật sẽ không bị phân huỷ, chu trình tuần hoàn vật chất trong tự nhiên sẽ không thể xảy ra.

HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP

1. − Vius là một dạng sống chưa có cấu tạo tế bào, sống kí sinh nội bào bắt buộc trong tế bào vật chủ.

− Vi khuẩn thuộc giới Khởi sinh, có cấu tạo tế bào nhân sơ, phần lớn sống kí sinh trong cơ thể vật chủ.

Virus và vi khuẩn đều là nguyên nhân gây ra một số bệnh trên người, động vật và thực vật.

2.

-Bệnh do virus: Bệnh thuỷ đậu, Bệnh quai bị, Bệnh sốt xuất huyết, Bệnh dại

Bệnh viêm gan B, Bệnh zona thần kinh, Bệnh Covid-19.

- Bệnh do vi khuẩn: Bệnh lị, Bệnh viêm da, Bệnh than, Bệnh lao phổi          

3. − Lợi ích của vi khuẩn: Vi khuẩn phân huỷ các hợp chất hữu cơ thành các chất vô cơ, đảm bảo sự cân bằng vật chất trong tự nhiên. Vi khuẩn có ích được ứng dụng trong nông nghiệp, công nghiệp và chế biến thực phẩm.

Ví dụ: Vi khuẩn được ứng dụng trong làm sữa chua, muối chua rau củ, …

− Tác hại của vi khuẩn: Một số vi khuẩn gây bệnh cho người, động vật và thực vật. Ngoài ra, vi khuẩn là nguyên nhân gây hư hỏng thực phẩm, gây ô nhiễm môi trường sống.

Ví dụ: Vi khuẩn gây bệnh lao phổi, tiêu chảy, …