BÀI 33: ĐA DẠNG SINH HỌC

 

BÀI 33: ĐA DẠNG SINH HỌC

1.ĐA DẠNG SINH HỌC LÀ GÌ?

Hoạt động 1: Tìm hiểu về đa dạng sinh học

1.Quan sát hình 33.1 – 33.4 và thông tin về đa dạng sinh học các nhóm sinh vật đã học, em hãy cho biết đa dạng sinh học là gì?

-Đa dạng sinh học là sự phong phú về số lượng loài, số cá thể trong loài và môi trường sống.

 -Đa dạng sinh học thể hiện sự thích nghi với các điều kiện sống khác nhau.

2.Quan sát hình 33.2, 33.3, 33.4, em có nhận xét gì về thành phần loài sinh vật trong các môi trường sống khác nhau.

Các môi trường số khác nhau có mức độ đa dạng sinh học khác nhau, thể hiện ở số lượng loài, số cá thể trong loài:

Đặc điểm	Hoang mạc	Đài nguyên	Rừng mưa nhiệt đới
Khí hậu	Khô nóng, vực nước ít	Mùa  đông,  băng  tuyết phủ gần như quanh năm	Nhiệt đới gió mùa, thuận lợi cho sự phát triển của các loài sinh vật.
Thực vật	Thưa thớt: xương rồng	Thưa thớt, chỉ có một số loài như sồi, dẻ	Thực vật có quanh năm là nguồn thức ăn dồi dào cho các loài động vật. Đa dạng sinh học thể hiện rõ rệt với số lượng cá thể và số lượng loài lớn và phân bố ở các khu vực khác nhau.
Động vật	Chuột nhảy, lạc đà, rắn hoang mạc, …	Gấu trắng, cá voi, chim cánh cụt

 

2.VAI TRÒ CỦA ĐA DẠNG SINH HỌC

Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò của đa dạng sinh học trong tự nhiên và thực tiễn

Em hãy kể tên các sinh vật trong hình 33.5 và tìm mối quan hệ về mặt dinh dưỡng giữa chúng.

Cỏ, chuột, chim, thỏ, dê, sói, báo, sư tử.

Cỏ è Chuột è Chim cú

3.Từ thông tin hình 33.5, 33.6, em hãy cho biết vai trò của đa dạng sinh học trong tự nhiên.

-Đa dạng sinh học giúp cân bằng sinh thái, tạo ra mối liên hệ mật thiết, nhất là về mặt dinh dưỡng giữa các loài trong tự nhiên.

-Đa dạng thực vật điều hoà không khí, làm sạch môi trường, chắn sóng và chống sạt lở ven biển.

4.Quan sát hình 33.7, em hãy chỉ ra giá trị thực tiễn mà đa dạng sinh học đem lại cho con người.

Giá trị của đa dạng sinh học	Tên sinh vật	Tình trạng thực tế
		Trồng/ Nuôi được để sử dụng	Thu ngoài thiên nhiên
Làm lương thực, thực phẩm	Cây lúa, khoai, ngô, sắn, đậu, … Lợn, cá, bò, tôm, cua, mực, ốc, … Nấm rơm, nấm sò, nấm hương,…Tảo xoắn	Đa số nguồn thực phẩm thông dụng là trồng được và nuôi được.	Ếch, ba ba, nấm, …
Làm dược liệu	Hà thủ ô, diếp cá, ổi, tía tô, … Con trăn, rắn, bọ cạp, … Nấm linh chi, nấm lim xanh, …	Trồng được những cây thuốc thông dụng: diếp cá, tía tô, một số loài nấm	Đa số thu mẫu ngoài thiên nhiên
Làm  đồ  DÙNG,  vật dụng	Gỗ lim, gỗ đinh hương, gỗ mít, … San hô, …	Ít, hiện đang nuôi trồng nhưng phần lớn chưa đủ năm thu hoạch.	Chủ yếu thu ngoài thiên nhiên về chế tạo
Làm nghiên cứu khoa học	Cây đậu, chuột bạch, …	Chủ yếu nuôi trồng nhằm theo dõi, nghiên cứu	Ít khi thu mẫu ngoài thiên nhiên
Giá trị bảo tồn, du lịch	Vọoc Cúc Phương, cá cóc Tam Đảo
Giá trị kinh tế	Lúa, cao su, cà phê, … Tôm, lợn, …	Cao su, chè, cà phê, LÚA, tôm, lợn, …	Ít
Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp	Chè, cao su, … Ong, cánh kiến, … Cừu, cá sấu, …	Chè, cao su, … Sáp ong, cánh kiến	Da, lông các loài động vật quý hiếm

 Luyện tập

* Em hãy lấy một số ví dụ thể hiện vai trò của đa dạng sinh học ở địa phương em. Vai trò của đa dạng sinh học ở địa phương em:

-Cung cấp lương thực − thực phẩm: lợn, gà, vịt, …

-Cung cấp dược liệu: một số loài thực vật có dược tính như rau diếp cá, gừng, nghệ, …

-Làm cảnh: các loài thực vật trồng làm cảnh như phong lan, vạn tuế, các loài hoa, …

Thông qua thảo luận trả lời các câu hỏi hoạt động 2 và luyện tập, GV hướng dẫn để HS rút ra kết luận về vai trò của đa dạng sinh học trong tự nhiên và trong thực tiễn. 

3.BẢO VỆ ĐA DẠNG SINH HỌC

Hoạt động 3: Tìm hiểu một số hoạt động làm suy giảm đa dạng sinh học

5.Quan sát hình 33.8 và kể tên những hoạt động làm suy giảm đa dạng sinh học.

-Phá rừng, khai thác gỗ

-Săn bắt, buôn bán động vật, thực vật hoang dã

-Chất thải từ các nhà máy, khu công nghiệp

-Ô nhiễm môi trường 

Luyện tập

* Vì sao chúng ta cần bảo vệ đa dạng sinh học?

-Mất đa dạng sinh học là mất đi sự cân bằng sinh thái, ô nhiễm môi trường, mất nguồn cung cấp lương thực thực phẩm, dược liệu từ tự nhiên.

-Chúng ta cần bảo vệ đa dạng sinh học vì: chúng ta sẽ duy trì được sự cân bằng sinh thái, bảo vệ môi trường, duy trì nguồn lương thực thực phẩm, dược liệu, … bền vững, chung sống hoà bình với thiên nhiên và bảo vệ được nơi sống, nguồn sống cho nhiều loài sinh vật, giảm nguy cơ tuyệt chủng của nhiều loài sinh vật quý hiếm.

Hoạt động 4: Tìm hiểu một số biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học

 6.Từ thông tin gợi ý trong hình 33.9, nêu một số hoạt động góp phần bảo vệ đa dạng sinh học.

-Ngăn chặn phá rừng, tuyên truyền giáo dục người dân bảo vệ rừng.

-Hạn chế khai thác, cấm săn bắt, buôn bán, sử dụng các loài động vật, thực vật -hoang dã

-Xây dựng các khu bảo tồn, vườn quốc gia

-Bảo vệ môi trường

Luyện tập

* Theo em, các khu bảo tồn có vai trò gì trong việc bảo vệ đa dạng sinh học?

-Khu bảo tồn là nơi bảo vệ và duy trì tính đa dạng sinh học, các nguồn tài nguyên thiên nhiên, kết hợp với việc bảo vệ các tài nguyên văn hoá và được quản lí bằng pháp luật hoặc các phương thức hữu hiệu khác.

-Khu bảo tồn có nhiệm vụ bảo tồn đa dạng sinh học, quản lí, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, nghiên cứu khoa học và tham quan du lịch.

Thông qua thảo luận trả lời các câu hỏi hoạt động 4, hoạt động 5, luyện tập, GV hướng dẫn để HS rút ra kết luận về những hoạt động làm mất đa dạng sinh học và đề xuất những biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học.

Vận dụng

* Em cần làm gì để bảo vệ đa dạng sinh học? Em cần:

-Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ đa dạng sinh học;

-Bảo vệ môi trường sống quanh em;

-Trồng nhiều cây xanh, …

Gợi ý: Nêu câu khẩu hiệu tuyên truyền về đa dạng sinh học tại địa phương.

Yêu cầu HS vẽ phác hoạ những mặt trái của sự suy giảm đa dạng sinh học để nhận thấy được sự cần thiết phải bảo vệ đa dạng sinh học và những hành động nhỏ nhất hằng ngày đối với các em ở trường, ở nhà và trên đường phố.

 HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP

1.Vai trò của đa dạng sinh học đối với con người.

Vai trò của đa dạng sinh học	Tên sinh vật
	Thực vật	Động vật	Nấm
Làm thực phẩm	Cây lúa, khoai, ngô, sắn, đậu, các loại rau, các loại củ, quả,	Lợn, cá, gà, vịt, ngan, bò, tôm, cua, mực, ốc, …	Nấm rơm, nấm sò, nấm hương, …
Làm thuốc chữa bệnh	Hà thủ ô, diếp cá, ổi, tía tô, …	Rắn, ngựa	Nấm linh chi, nấm lim xanh, …
Làm đồ dùng, vật trang trí	Lim, sến, táu, gụ, …	San hô, trai, ốc, …
Làm cảnh	Cây bàng, phượng, các loại hoa, đinh lăng, …	Chó, mèo, gà, vẹt, sáo, công, …
Phân  huỷ  xác  sinh  vật	Giúp  làm sạch môi trường và cân bằng sinh thái: Các nhóm vi khuẩn, nấm, trai, …

 

2.Thiết kế áp phích về tuyên truyền bảo vệ đa dạng sinh học, đặc biệt là bảo vệ các loài thực vật và động vật hoang dã.

Mục đích: Tuyên truyền bảo về đa dạng sinh học (giới hạn ở đối tượng HS)

Yêu cầu: Thiết kế được những hoạt động có ý nghĩa nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho HS trong công tác bảo vệ đa dạng sinh học.

3.Điều gì sẽ xảy ra với chúng ta khi đa dạng sinh học bị suy giảm?

-Trái Đất đã mất nhiều triệu năm để có được hệ sinh thái hoàn thiện. Vì thế những gì đã mất đi là rất khó để hồi phục.

-Suy giảm đa dạng sinh học dẫn đến mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của con người, đe doạ sự phát triển bền vững của trái đất. Mặt khác sinh vật và hệ sinh thái là nguồn cung cấp lương thực, thực phẩm, công cụ, nhiên liệu, … Khi hệ sinh thái bị suy giảm sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực, con người phải đối mặt với nguy cơ đói nghèo. Suy giảm nguồn gen và đặc biệt là trong điều kiện biến đổi khí hậu có thể sẽ dẫn đến hàng loạt các thảm hoạ thiên nhiên đe doạ cuộc sống của con người.

Giải đố: Trong hình là con Bọ lá, kích thước khoảng 5–10 cm, thuộc nhóm Chân khớp. Đây là một loài côn trùng kì lạ mà con người biết tới. Loài bọ lá thoạt nhìn qua rất giống lá cây. Cách ngụy trang này khiến cho con mồi cũng như kẻ thù của nó bị nhầm lẫn.