BÀI 10: KHÔNG KHÍ VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ

 1. THÀNH PHẦN KHÔNG KHÍ

Hoạt động 1: Tìm hiểu thành phần của không khí

1.  Trong bản tin dự báo thời tiết thường có dự báo về độ ẩm của không khí. Điều đó chứng tỏ trong không khí chứa chất gì? Chất đó được tạo ra từ đâu?

Không khí có chứa hơi nước do nước bay hơi từ các ao, hồ, sông, suối, biển.

                               2.  Quan sát biểu đồ hình 10.2, em hãy cho biết không khí là một chất   hay hỗn hợp nhiều chất?

Không khí là hỗn hợp nhiều chất.

3.  Không khí có duy trì sự cháy và sự sống không? Vì sao?

Không khí chứa oxygen nên duy trì sự cháy và sự sống.

4.  Tỉ lệ thể tích khí oxygen và nitrogen trong không khí là bao nhiêu? 

Tỉ lệ thể tích oxygen: nitrogen trong không khí khoảng 1: 4.

Hoạt động 2: Xác định thành phần phần trăm về thể tích của khí oxygen trong không khí

5.   Quan sát thí nghiệm (hình 10.3), nếu úp ống thuỷ tinh vào ngọn nến đang cháy thì ngọn nến có tiếp tục cháy không? Giải thích.

Sau khi úp ống thuỷ tinh vào, ngọn nến tục cháy, sau đó ngọn nến tắt do oxygen trong ống thủy tinh đã bị đốt cháy hết.

6.  Sau khi ngọn nến tắt, mực nước trong ống thủy tinh thay đổi như thế nào? Giải thích.

Mực nước trong ống dâng lên. Ngọn nến cháy tiêu thụ hết oxygen trong ống làm áp suất trong ống giảm so với bên ngoài, nước dâng lên để cân bằng áp suất.

7.  Từ kết quả thí nghiệm, xác định phần trăm thể tích của oxygen trong không khí. So sánh với kết quả trong biểu đồ hình 10.2.

–  GV có thể hướng dẫn HS tính toán phần trăm thể tích bằng cách đánh dấu mực nước dâng, sau đó dùng thước đo chiều dài ống và chiều dài mực nước dâng. Tỉ lệ giữa chiều dài mực nước và chiều dài ống thể hiện phần trăm thể tích oxygen trong không khí;

–  Oxygen chiếm khoảng 1/5 thể tích ống thủy tinh (thể tích không khí). Kết quả này gần đúng với kết quả trong biểu đồ 10.2.

2.  VAI TRÒ CỦA KHÔNG KHÍ TRONG TỰ NHIÊN

Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của không khí trong tự nhiên

8. Từ hiểu biết của mình, em hãy cho biết không khí có vai trò gì trong cuộc sống?

–  Không khí duy trì sự sống cho con người, thực vật và động vật;

–  Carbon dioxide trong không khí tham gia quá trình quang hợp ở thực vật (dưới điều kiện ánh sáng mặt trời) đảm bảo sự sinh trưởng cho các loại cây trong tự nhiên từ đó duy trì cân bằng tỉ lệ của các thành phần không khí, hạn chế ô nhiễm;

–  Không khí tạo ra các hiện tượng thời tiết, khí hậu trên Trái Đất;

–   Không khí cung cấp oxygen để đốt cháy nhiên liệu tạo ra năng lượng nhằm phục vụ các yêu cầu của đời sống như sưởi ấm, đun nấu, giúp động cơ hoạt động,

…; phục vụ nhiều ngành sản xuất như sản xuất điện, sản xuất phân bón, sản xuất sắt thép, …

3.  Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ

Hoạt động 4: Tìm hiểu ô nhiễm không khí

9.  Em đã bao giờ ở trong khu vực không khí bị ô nhiễm chưa? Không khí lúc đó có đặc điểm gì?

–  Có mùi khó chịu;

–  Bụi mờ, tầm nhìn bị giảm;

–  Cay mắt, khó thở, gây ho;

–  Da bị kích ứng;

– …

10.  Em hãy tìm hiểu và cho biết những tác hại do không khí bị ô nhiễm gây ra.

–  Ảnh hưởng đến an toàn giao thông, tầm nhìn bị cản trở;

–  Gây biến đổi khí hậu;

–  Gây bệnh cho con người, động vật và thực vật;

–  Làm hỏng cảnh quan tự nhiên hoặc các công trình xây dựng.

4.  NGUYÊN NHÂN GÂY Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ

Hoạt động 5: Tìm hiểu các nguồn gây ra ô nhiễm không khí

11.  Em hãy liệt kê các nguồn gây ô nhiễm không khí.

–  Đun nấu hằng ngày, đốt rác, …

–  Tham gia giao thông bằng các phương tiện chạy xăng dầu: ô tô, xe máy, …

–  Hoạt động sản xuất công nghiệp;

–  Chăn nuôi;

–  Xây dựng.

12.  Em hãy tìm hiểu và cho biết những chất nào gây ô nhiễm không khí?

Tro bay, khói bụi, khí thải như carbon monoxide (CO), carbon dioxide (CO2) (khí gây hiệu ứng nhà kính), sulfur dioxide (SO2) và các nitrogen oxide (NOx) (các khí gây ra mưa acid, sương mù quang hóa, suy giảm tầng ozone), …

13.   Quan sát các hình 10.6 đến 10.11, em hãy điền thông tin theo mẫu ở bảng 10.1.

Bảng 10.1. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí

 

Nguồn gây ô nhiễm không khí	Con người hay tự nhiên gây ra ô nhiễm	Chất chủ yếu gây ô nhiễm không khí
Cháy rừng	Con người/ Tự nhiên	Tro, khói, bụi, …
Núi lửa	Tự nhiên	Khí, khói, bụi, …
Nhà máy nhiệt điện	Con người	Khí CO, CO2
Phương tiện giao thông chạy xăng, dầu	Con người	Khí CO, CO2
Đốt rơm rạ	Con người	Tro, khói, bụi
Vận chuyển vật liệu xây dựng	Con người	Bụi

5.  BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ

Hoạt động 6: Tìm hiểu một số biện pháp bảo vệ môi trường không khí

14. Có thể giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí được không? Để làm được điều đó chúng ta cần phải làm gì?

Có thể giảm tình trạng ô nhiễm không khí. Để làm được điều đó chúng ta cần hiểu nguyên nhân làm ô nhiễm không khí từ đó có các hành động cụ thể phù hợp và trong phạm vi khả năng của bản thân.

Luyện tập

* Em hãy nêu một số nguồn gây ô nhiễm không khí và đề xuất biện pháp khắc phục.

Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí

 

Nguồn gây ô nhiễm không khí	Biện pháp khắc phục
Đốt rơm rạ.	Ngừng đốt rơm rạ.
Phương tiện giao thông chạy xăng dầu.	Sử dụng giao thông công cộng.
Vận chuyển vật liệu xây dựng.	Không chở vượt quá quy định, xe chở vật liệu phải được phủ bạt che chắn.

Vận dụng

* Khi đang ở trong khu vực không khí bị ô nhiễm, em cần làm gì để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình?

–  Đeo khẩu trang, đeo kính chắn bụi mỗi khi ra đường;

–  Sử dụng nước muối sinh lí để nhỏ mắt, vệ sinh mũi sau khi đi ra ngoài;